Çoğu insanın birtakım şeylere karşı endişe yaşadığı bir gerçek olsa da, bu dehşetler vakit zaman şahısların günlük hayatını etkileyecek derecede olabiliyor.
Bireylerin ömür kalitesini bozan kaygılardan biri de, ‘alan korkusu’ olarak isimlendirilen Agorafobi. Agorafobi; bir alana sıkışmış hissi yaratan, utanılacak bir duruma düşecekmiş üzere düşündüren ve insanları panikletip, onlara bulunduğu ortamdan çıkamayıp, kaçamayacakmış hissi veren bir anksiyete bozukluğu olarak tanımlanıyor.
Aynı vakitte denetimi kaybedip delirecekmiş üzere, kalp krizi geçirecek hatta ölecekmiş üzere kanılara de sebep oluyor. Kişi bu hale geldiğinde kimsenin kendisine yardım edemeyeceğini düşünürken, bu niyetle birlikte ya meskenden dahi çıkmak istemiyor ya da yanında güvendiği birinin varlığını istiyor.
Agorafobi en fazla panik bozuklukla birlikte görülse de, birebir tıpkı manaya gelmiyor. İki hastalığın da birçok belirtisi birbiriyle örtüşse de, panik bozukluk kendini ataklarla gösteriyor. Bu atakların yeri ve vakti belirli olmayabiliyor. Ancak agorafobide bilhassa bir alan olması gerekiyor. Bu alanlar spesifik olacağı üzere, konut dışı tüm alanlara da yayılabiliyor. Oluşan olumsuz fikir içeriği hudut sistemini uyarırken, birebir vakitte bedenin alarm moduna geçmesine de neden oluyor.
Agorafobi temel olarak anksiyete bozukluğu çatısı altında bulunduğu için başka anksiyete bozuklarının yaşanması da agorafobinin vakit zaman kendini göstermesine neden olabiliyor. Zira birçok rahatsızlıkta olduğu üzere kendi içinde yer değiştirmesi mümkün olabiliyor. Bu hastalıklar panik bozukluğun yanı sıra; yaygın anksiyete bozukluğu, toplumsal fobi, obsesif kompulsif bozukluk (takıntı hastalığı), travma sonrası gerilim bozukluğu, unsur kullanımının sebep olduğu anksiyete bozuklukları, özgül fobiler ve bunların dışında da, depresyon ve birtakım kişilik özellikleri ile birlikte de görülebiliyor.
Agorafobide temel sorun ‘kontrolü kaybetmek olduğu’ için, kişinin denetimin kendisinde olmadığını düşündüğü alanlarda bu rahatsızlık açığa çıkıyor. Birebir vakitte kişilik özellikleri ile de kontaklı olduğu söylenebilir. Örneğin mükemmelliyetçi diye tanınan obsesif kişilik özellikleri olanlarda bu rahatsızlığın görülme sıklığı daha fazladır. Zira bu kişilik özelliği ‘hep ya da hiç’ unsuru ile hayatını sürdürmektir. Yani uçağa bindiğinde ya çok rahat olacak ya da hiç binmeyecektir.
AGORAFOBİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Kişi konuttan çıkmakta zorlanıyor yahut tek başına çıkmıyorsa
- Kalabalık ortamlarda bulunmak istemiyorsa -Tünele girmekte, sinema yahut tiyatroya gitmekte, kapalı otoparklarda bulunmakta, mr aygıtı üzere dar alanlarda bulunmakta zorlanıyorsa
- Asansör, uçak, otobüs üzere yerlerde bulunamıyorsa
- Bu çeşit yerlerde bulunduğunda panikleyip, nefes darlığı çekeceğini, bayılacağını, kalp krizi geçireceğini yahut bayılacağını düşünüp, istediği vakit o ortamdan çıkamayacağını düşünüyorsa
- Günün büyük kısmı bu telaşlar ile geçiyorsa
- Kaygılar aile, iş yahut okul yaşantısını etkiliyorsa
- Bu tasayı denetim altına alamıyorsa
- Kaygılarla birlikte göğüs ağrısı, baş dönmesi, titreme, mide bulantısı, terleme ve nefes alamama üzere meseleler yaşıyorsa
- Bu durumlar 6 aydan daha uzun müddettir devam ediyorsa Agorafobinin varlığından kelam edilebilir.
AGORAFOBİ NEDEN OLUR?
- Sinir sistemi ile ilişkili olarak biyolojik nedenler varsa,
- Kişi taciz, tecavüz, doğal afet, beklenmedik yakın kaybı üzere rastgele bir travmaya maruz kaldıysa,
- Ailede bu çeşit bir rahatsızlığı olan birisi varsa ve bireyle uzun müddet birlikte vakit geçirmiş, model aldığı biriyse,
- Metro, uçak, asansör üzere denetimin kendisinde olmadığı alanlar olduğunda Agorafobi meydana gelebilir.
AGORAFOBİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Agora fobinin tedavisinde, kişinin öncelikle korktuğu, dert duyduğu alanın ne olduğunu kavraması ve ‘kademeli’ olarak bu alana kendini maruz bırakması kıymetlidir. Şayet denemelerle bunu başarabiliyorsa Agorafobi noktasına gelmeden bu korkusunu yenmiş olacaktır.
Fakat teşhis alacak seviyede olan Agorafobi hastalarının psikiyatri başvurusu yapması gerekmektedir. Psikiyatrik olarak tablo oluşturulmasından sonra terapi süreci devreye girmelidir. En yaygın olan bilişsel davranışçı terapi prosedürüdür. Bu terapi yolu ile kişi zihninde bu korkuyla birlikte neler olduğunu görüyor olacak, muhtemel sonuçları hesaplayabilecek, basamaklı olarak da bu tasanın üzerine gidebiliyor olacaktır.
Bir öteki terapi ise emdr terapisidir. Emdr ile kişinin negatif fikir içeriği ele alınır ve sistemik olarak kişi bu kanıya karşı duyarsızlaştırılır. Son olarak son devirlerde birtakım kurumlarda kullanılmaya başlanan sanal gerçeklik gözlükleri ile de agorafobi epeyce olumlu sonuçlar vermektedir.
Sanal gerçeklik gözlüğü ile bir terapistin denetimi dahilinde MR aygıtı, kapalı alan, yükseklik, asansör vb telaşlar çalışılmakta, güya o anı yaşıyormuşçasına denetimli biçimde bireyler bu korkudan kurtulmaktadır. Şayet kişi agorafobiden ötürü meskenden çıkamayacak hale gelmişse, ileri evrelerde bu tıp tedavilerin yapıldığı hastanelere yatış gerekebilir.
