Koronavirüs salgını nedeniyle alınan kısıtlayıcı önlemlerin kaldırılması ve ikinci bir dalganın önlenmesi uğraşları kapsamında son devirde sıkça gündeme gelen mevzulardan birisi de antikor testleri.
Bazı ülkeler, antikor testleri yaparak yeni tip koronavirüse karşı bağışıklığı olan bireyleri tespit etmeyi hedefliyor. Hatta kısıtlamaları kişi bazında bağışıklık durumuna nazaran kaldırmayı pahalandıran ülkeler de var.
Ancak, mevcut antikor testlerinin muteber olmadığı ve kusurlu sonuçlar verebileceği ihtarları yapılıyor.
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) de geçen hafta yayımladığı bilgilendirme notunda, 24 Nisan 2020 tarihi prestijiyle yeni tip koronavirüse karşı bedende antikor bulunmasının, şahısları bu virüse karşı bağışıklık kazandırdığı sonucuna varan rastgele bir çalışma olmadığını açıkladı.
ANTİKOR TESTİ NEDİR?
İnsanlar, hastalığa yol açan virüsler üzere yabancı bir patojene maruz kaldıklarında, bedende kan ve dokularda yaşayan antikorlar üremeye başlar.
Bu proteinler, virüse yapışarak, kendisini kopyalamasını ve enfeksiyonun bedende daha fazla yayılmasını mahzurlar. Böylelikle virüsü yok eder.
Antikor ya da seroloji testi, bedenin bu antikorları üretip üretmediğine bakıyor. Bu antikorların tespit edilmesi, kişinin çok büyük ihtimalle yeni tip koronavirüsün yol açtığı Covid-19 hastalığını geçirdiğini gösteriyor.
Bazı testlerle bu antikorların ölçüsü da ölçülebiliyor. Lakin şu an dünyanın kimi yerlerinde kullanılan testler genel olarak antikorun var olup olmadığına bakıyor.
TEST NASIL YAPILIYOR?
New York Times gazetesine konuşan New York’taki Mount Sinai Hastanesi Klinik Laboratuvarlar ve Kan Nakli Kısmı Yöneticisi Dr. Jeffrey Jhang, vücudun çoklukla virüse maruz kaldıktan sonra bir hafta ile 14 gün üzere bir müddet içerisinde antikor üretmeye başladığını belirtiyor.
Jhang, bedendeki antikor ölçüsünün virüse maruz kalındıktan sonra geçen mühlet ve şahısların bağışıklık sisteminin gücüne bağlı olarak değişiklik gösterdiğini söylüyor.
Dolayısıyla, bir kişinin bedeninde antikor tespit edilememesi halinde virüse maruz kalmadığı değerlendirmesini yapmak yanlışsız bir tespit olmuyor.
Antikor testleri, kan analizlerine benziyor. Bir ölçü kan alınıyor ve daha sonra laboratuvar ortamında bu numunenin antikor içerip içermediğine bakılıyor.
Test sonuçları çoklukla birkaç gün içerisinde çıkıyor. Lakin son devirde sonuçların birkaç saat içinde alındığını söyleyen testler de geliştirilmiş bulunuyor.
ANTİKOR TESTİ NEDEN DEĞERLİ?
Dünya genelinde Covid-19 semptomlarını gösteren herkese koronavirüs testi yapılmış değil. Bu durum, koronavirüsün bulaştığı kişi sayısının tam olarak tespit edilememesi manasına geliyor.
Dahası, asemptomatik, bir öteki deyişle virüsü taşısa bile semptom göstermeyen şahıslar olduğu da biliniyor. Bu şahıslar, kendileri hastalanmasa ya da Covid-19’u hafif geçirseler bile farkında olmadan diğerlerine bulaştırabiliyor.
Bu nedenle, yapılacak antikor testleri hem gerçek sayının tespit edilerek, toplumların bağışıklık seviyesinin görülmesi hem de salgının boyutlarının anlaşılması açısından kıymet taşıyor.
ANTİKOR TESTİNİN OLUMLU OLMASI VİRÜSE KARŞI BAĞIŞIKLIK OLDUĞU MANASINA MI GELİYOR?
Bu soruya kesin olarak evet karşılığı verilemiyor.
Antikor testinin sonucunun olumlu çıkması, bu virüsün bedene girdiği manasına geliyor fakat Covid-19’a karşı bağışıklık geliştiği manasına gelmiyor.
Bir kişinin Covid-19’a karşı bağışık olup olmadığını gösteren şimdi bir test bulunmuyor.
WHO, geçen hafta içinde yayımladığı bilgilendirme notunda, virüse karşı antikor gelişimiyle ilgili araştırma ve çalışmaları takip etmeyi sürdürdüklerini söyledi.
WHO, “Yapılan çalışmaların büyük bir kısmı, hastalıktan güzelleşen şahısların antikor geliştirdiğini ortaya koyuyor. Fakat bu bireylerin kimilerinde antikor ölçüsü epeyce düşük seviyelerde çıktı ve bu da bu şahısların iyileşmelerinde güçlü bağışıklık sistemine sahip olmalarının rol oynamış olabileceğini gösteriyor” dedi.
WHO, 24 Nisan 2020 tarihi prestijiyle antikor tespit edilen şahısların Covid-19’a karşı bağışıklık geliştirdiğini kesin bir biçimde ortaya koyan hiçbir bilimsel çalışma olmadığını tabir etti.
Bununla birlikte uzmanlar, SARS üzere öbür virüs kaynaklı hastalıklarda bedende antikor bulunmasının aşikâr bir muhafaza sağladığının görüldüğünü belirtiyor.
Mount Sinai Hastanesi’nden Dr. Jhang, “Antikorların varlığının birçok durumda, muhakkak bir seviyede müdafaa sağladığını düşünenlerin sayısı çok. Fakat bu antikorların bağışıklık sağladığını söyleyebilmek için daha fazla kanıda gereksinimimiz var” diyor.
Bilim insanları, antikor taşıyan şahısların bağışıklığının olduğuna dair kesin bir bulgu elde edilene kadar bu bireylerin de izolasyon ve toplumsal uzaklık üzere kurallara bağlı kalmaları gerektiğini vurguluyor.
ANTİKOR TESTLERİ NE KADAR EMNİYETLİ?
Antikor testleriyle ilgili bir başka tartışma da bunların ne kadar emniyetli sonuçlar verdiğiyle ilgili.
ABD’de kullanımda olan 14 antikor testiyle ilgili yapılan ve sonuçları geçen hafta içinde açıklanan bir araştırma, bunların yalnızca üçünün nizamlı bir formda sağlam sonuçlar verdiğini öne sürdü.
Testlerin vakit zaman bedeninde antikor olmayan şahıslar için de olumlu sonuç verdiği görüldü. Uzmanlar bunun nedeninin kelam konusu şahısların öbür cins bir koronavirüse karşı antikor taşıyor olabileceği ve testlerin de şimdi bunu ayırt edememesinden kaynaklanıyor olabileceğini söylüyor.
WHO da, şu kademede antikor testlerine güvenerek siyaset kararları alınmaması ve seyahat serbestisi ve sokağa çıkma kısıtlamalarından muafiyet için “bağışıklık pasaportu” ya da “risksizlik sertifikası” üzere uygulamaların başlatılmaması gerektiği uyarısı yapıyor.
