Bilişim suçları, halk ortasında bilinen ismiyle siber kabahatler; bilgisayar, tablet, cep telefonu, pos makinası üzere bilişim sistemlerinin araçlar olarak kullanılması suretiyle işlenen her türlü kabahat olarak tanımlanabilir.
Sadece bilişim ortamında işlenebilen, bilgisayar ve internete has cürümler dar manada bilişim hatalarıdır. Bilişim sistemine hukuka muhalif halde girme yahut bilişim sistemini engelleme, bozma, dataları yok etme yahut değiştirme hataları bu kabahatlere örnek olarak gösterilebilir.
Geniş manada bilişim hataları ise bilişim sistemleri kullanılarak yahut bilişim sistemlerinden yararlanılarak işlenen hatalardır.
BİLİŞİM HATALARININ İŞLENME FORMLARI NELERDİR?
Bilişim kabahatlerinin işlenme biçimleri çoklukla kendini farklı hallerde gösterir. Bunlar: Truva atı, Hackleme, Data Aldatmacası, Virüsler, Spamler yahut Ağ Solucanları olabilir.
Bunlar hakkında kısaca bilgi vermek gerekirse;
Truva Atı (Trojen Horse): görünürde faydalı üzere duran ve bir işleb yerine getirmek imajında olan lakin aslında bilişim sistemine ziyan verecek faaliyetlerde bulunan ziyanlı yazılımlardır. Bu yazılımlar programlar yahut internet siteleri aracılığı ile bilişim sistemlerine sızabilirler. Birden fazla antivirüs programları ile tespit edilip bilgisayar yahut öbür sisteminizden silinebilir fakat sisteminizde bulundukları sürece bilişim sistemlerine girme kabahati, sistemi engelleme, bozma, bilgileri yok etme yahut değiştirme üzere hatalar işlenebilmektedir.
Hacking (Hackleme): Hacker denen bu şahıslar Bilişim sistemi ve bilgisayarlar konusunda bilgi sahibi ve yetenekli şahısların, bu yeteneklerini kullanarak çeşitli yol ve yollarla bilişim sistemlerine hukuka muhalif biçimde girmesi yahut sistemde değişiklikler yapması halidir. Hackleme sürecinin bilişim sistemine vereceği ziyan, hacker’ın yeteneği ve maksadı ile orantılıdır. Hackleme Bilişim Sistemlerine Girme kabahati kapsamındadır fakat hacker’ın sisteme girişinden sonra sistemde yapacağı hareketlerle orantılı olarak sistemi engelleme, bozma ve dataları değiştirme üzere cürümler da eklenebilir.
Virüsler: Bilgisayar virüsleri bilindiği üzere bilişim sistemini kullanarak kendisini çoğaltabilen, kopyalarını ise diğer bilişim sistemlerine de bulaştırmak suretiyle öteki sistemleri de zincirleme biçimde etkileyebilen ziyanlı yazılımlardır.
Spam: İstenmeyen posta manasına gelen “spam” İstenmeyen kısa iletiler ve mailler halinde görülür. Kendi başına bir cürüm teşkil etmez lakin spam içine yerleştirilebilen truva atı yahut virüs üzere yazılımlar ile nakşa hatalar için elverişli hale gelebilmektedir. Yeniden spam yoluyla bir bireye ruhsal ya da cinsel tacizde bulunulabilir. Bu durumda spam göndermek bilişim hataları aracılığı ile hakaret, tehdit üzere cürümlerin işlenmesi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Ağ Solucanları: virüslere benzeyen, lakin bir müdahaleye gereksinim duymadan kendi kendini çalıştırabilen ve kendi kopyalarını ağa bağlı olan öteki bilişim sistemlerine de kopyalayabilen bir program cinsidir. Lakin ağ solucanları kesinlikle sisteme ziyan vermezler ve bilişim sistemine ziyan vermeden içerisindeki bilgileri kopyalamak maksadıyla da kullanılabilirler. Bu durumda bilginin müsaadesiz kopyalanarak diğer bir yere taşınması kelam konusu olur. TCK 244. unsurundaki hata kelam konusu olacaktır.
BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN ARAÇ KULLANILMASI NE DEMEKTİR, NASIL OLUR?
Günümüzün vazgeçilmezlerinden sayılan cep telefonu aracılığıyla tehdit, şantaj, taciz yahut dolandırıcılık işlenildiğini düşünelim. İşte bu durumda bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle bilişim hatası işlenmiş olur. Bu tıp hatalar vakit ve yerden bağımsızdır ve yaptırım uygulama konusunda işbirliği gerektirir. Hatta bilişim kabahatleri denilince basılı kağıt ile yapılan yayınların yanı sıra internet medyası kavramı kapsamında olan internet gazeteciliğinin de siber cürüm ortamı olabileceği açıktır. Tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de internet gazeteciliği yaygın olarak kullanılmaktadır. “İnternet medyası” kavramının gelişmesi yazılı basın organlarının birebir vakitte internet üzerinden gazetecilik faaliyetlerini sürdürmesi ile kullanımını yaygınlaştırmakta, bu da siber hatalar için elverişli bir ortam hazırlamaktadır. Hatta Ceza Kanunumuzda, yalnızca internet medyası değil, kitlesel bağlantıda bulunulan elektronik, görsel ve işitsel her türlü internet sitesi, bilişim sistemlerinin kullanılarak yayın yapan basın ve yayın aracı olarak kabul edilmekte, bu durum da internet medyasını da siber kabahatler için elverişli ortam haline getirmektedir. Lakin yalnızca internette yayımlanmış olması işlenen cürmü bilişim hatası haline getirmeye kâfi değildir.
Nitekim, gerek doktrin, gerekse Yargıtay uygulamalarında çoğul bireylere ulaşımda kullanılan internetin basın ve yayın aracı olduğu konusunda hemfikirdir. Birçok haber hem basılı yayın kullanılarak hem de internet medyası üzerinden elektronik kitle irtibat araçlarıyla duyurulmaktadır. Bu durumda varsayalım ki bir arkadaşımızın bir fotoğrafının, kendisine ilişkin bir yazı yahut kelamlarının kullanılarak internette paylaşılmak suretiyle dolandırıcılık hatasının işlendiğini düşünelim. Burada artık mağdurun hangi ilana bakarak fail ile bağlantıya geçtiğinin bir değeri kalmamaktadır.
DOLANDIRICILIK HATASININ MAĞDURUNUN, İLANA İNTERNETTEN YAHUT BASILI İLANDAN BAKMASI ORTASINDA FARK VAR MI?
Dolandırıcılık kabahatinin mağdurunun, ilana internetten yahut basılı ilandan bakması ortasında hiçbir fark yoktur. Mağdur sonuç olarak her ikisinde de dolandırıcılık cürmüne maruz kalmaktadır. Lakin fail açısından pahalandırmak gerekirse failin gazete yetkilisine başvurması sonucu ilanın yazılması ile şahsen kendisi tarafından yazılmış olması ortasında fark vardır. Failin, örneğin; yaygın olarak kullanılan bir ilan sitesinde kendisinin siteye ilan yazması durumunda bilişim kabahatinden kelam edilemez. Tıpkı formda gazetenin fizikî ve dijital yayımları ve internet sitesinde basın ve yayın aracı olarak internet sitesinde verilen ilanın basın ve yayın araçlarının sağladıkları kolaylıktan yararlanarak işlenmesi halinde dolandırıcılık cürmü bilişim cürmü haline dönüşmez ancak basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmiş sayılır.
Bilişim sisteminin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık cürmünün işlenebilmesi için sanığın bilişim sisteminin birden fazla bileşenini kullanması gereklidir. Ceza kanunumuzun husus münasebetinde, bilişim sisteminden niyetin, dataları toplayıp yerleştirdikten sonra bunları otomatik süreçlere tabi tutma imkanını veren manyetik sistemler olduğu belirtilmiştir.
“BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ İLERLEDİKÇE DOLANDIRICILIK BİÇİMLERİ DEĞİŞİYOR”
Avrupa Kurulu Siber Cürüm Mukavelesi ise bilişim sistemini; bir yahut birçok ögesi, bir programın işleyişi aracığıyla dataların otomatik olarak sürece tabi tutulmasını sağlayan, birbirine bağlanmış yahut benzeşen tek yahut toplu tertibattır halinde tanımlamaktadır.
Öğretide ise bilişim sistemlerinin kapsamı çok geniş tutulmakta ve bilginin toplanmasında, işlenmesinde, depolanmasında, bir yerden bir yere iletilmesi yahut kullanıcıların hizmetine sunulmasında kullanılan irtibat dâhil öbür tüm teknolojiler sayılmaktadır.
Yani bilişim teknolojileri ilerledikçe ve geliştikçe karşımıza çıkma biçimleri değişmekte olan lakin bilginin üstte sayılanlarla hudutlu kalmaksızın, donanım, yazılım ve internet de dahil olmak üzere belirtilmiş olan teknolojiler kullanılmak suretiyle rastgele bir kabahat işlenmesinde kullanılması hali diyebiliriz. Zira bir hizmet kesiminde yahut bir aletin kendi bilişim sisteminin olmaması halinde dahi içinde bilişim sistemini oluşturan temel bileşenlerden bulunabilir. Bu durumda kullanılan şeyin kendisine bilişim sistemi denemese de içerisinde barındırdığı bilişim teknolojisi cürüm işlenmesi halinde bunu bilişim hatasına elverişli hale getirebilir ve bunun değerlendirmesi yargıya aittir.
Siber hataların yani bilişim cürümlerinin bir öteki ögesi ise mağdurun bilişim sistemine güvenerek tasarrufta bulunmasıdır. Türk Ceza Kanununda bilişim sistemine olan inancın ihlal edilmiş olmasının mağdurların bu sistemi berbata kullananlar tarafından aldatılmalarını kolaylaştırdığından hataların bu haline yasa koyucu tarafından daha fazla ceza verilmesi öngörülmüştür. Yani mağdur bilişim sistemine olan inancından ötürü, bu itimadının kullanılması sayesinde aldatılır ve dolandırılırsa hareket için kolay halinden daha fazla cezaya hükmolunur. İnternet alışverişleri bun çok hoş bir örnek oluşturur. İnternet sitelerinden direkt yapılan alışverişlerde bilişim sistemine duyulan bir inanç vardır. Geçersiz sitelerle dolandırılan mağdurlar bu belirtilen bilişim sistemlerine duydukları itimat nedeniyle dolandırılmış olurlar. Fakat üstte vermiş olduğum örnekteki üzere, internet sitelerine verilen ile kelam konusu ile ilan verildikten sonra sanıkların sistemle bağlantıları kesilir. Burada bilişim sistemi dolandırmakta direkt kullanılmamıştır. Verilen ilan bilişim sisteminin kullanılmasının sağladığı kolaylıktan faydalanmak biçiminde gerçekleşse de bilişim sistemi değil verilen ilandan sonra kendileri ile bağlantıya geçen faillerin ikna yetenekleri sayesinde gerçekleşir. Burada mağdurlar bilişim sistemine duydukları itimat nedeniyle değil kendileri ile irtibata geçen şahısların ikna kabiliyetleri nedeniyle dolandırılmışlardır.
“BİLİŞİM HATALARINDA SANIK MAĞDURLA KARŞI KARŞIYA GELMEZ”
Yeri gelmişken bilişim kabahatlerinin failleri bilgisayar konusunda uzman şahıslardır. Doktrinde faillerin daha süratli halde daha çok kar elde edeceklerini düşünerek motive olmaları ve bilişim kabahatlerinin şiddet ögesi içermemeleri onlar için bu cürmü daha tercih edilir hale geldiği görüşü de mevcuttur ve açığa çıkmaları öbür cürümlere kıyasen daha güç olduğu ve dünyanın rastgele bir yerinden işlenebilir olması onlar için bilişim hatalarını daha tercih edilir hale getirmekte denilmektedir. Yani bilişim hatalarında sanık çoğunlukla mağdurla karşı karşıya gelmez, bilişim sistemini kendisine perde eder ve online alışveriş örneğinde olduğu üzere mağdur ile direkt muhatap olmaz. Bu durumun bir istisnası diğerinin toplumsal paylaşım uygulamalarının kullanımını ele geçiren ve mağdurla yazılı yahut sesli bağlantıya geçen fail tipidir fakat bu durumda dahi fail bilişim sisteminin perdesi gerisindedir. Mağdur ile karşı karşıya gelmemektedir.
