İkili bağlarda en çok karşılaşılan durumlardan biri de duygusal şantaj. Pekala, ikili bağlantıda maruz kaldığımız durumun duygusal şantaj olduğunu ve manipülasyona uğradığımızı nasıl anlayabiliriz?
Duygusal şantaj; suçluluk, endişe, bağ, sorumluluk üzere hisleri kullanarak kişinin manipülasyona maruz bırakılmasıdır.
Duygusal şantaj, ikili ilgilerde bir tarafın istediğini elde etmek için karşısındakinin hislerini suistimal etmesi durumudur. Kapsamı ve çizgileri fizikî şantaj kadar bariz olmayan bu durum, insanı en az fizikî şantaj kadar zorlayabiliyor. Birden fazla vakit başımıza gelen şeyin duygusal şantaj olduğunu dahi fark edemiyoruz.
Psikoterapist Suzan Forward'ın çalışmalarıyla gündeme gelen duygusal şantaj, birinci olarak 1947 yılında akademik çalışmalara husus olmuştu.
İkili bağlantının en yıpratıcı çeşitlerinden biri olan duygusal şantaj, birinci devirlerde öğretmen-öğrenci ya da ebeveyn-çocuk bağlantısı başlıklarında inceleniyordu. Vakit içerisinde duygusal şantajın her türlü ikili bağda başvurulan bir sistem olduğu ortaya konuldu.
Duygusal şantaj çeşitlerini, taraflar ortasında duygusal bir bağ kurulan her bağda görmek mümkün.
İnsanları sevgisizlikle tehdit etmek, vicdan azabı çektirmek, suçluluk duygusu hissettirmek üzere sistemleri olan duygusal şantaj, duygusal bağ kurulan her münasebette görülebiliyor. Arkadaşlık bağlantıları, ebeveyn ya da kardeşlerle olan bağlar ve çiftler ortasındaki alakalar, duygusal şantaja en çok rastlanılan alanlar.
Duygusal şantaj, tıpkı vakitte ilginin çığrından çıktığının ve bitmek üzere olduğunun da habercisi.
İkili alakalarda duygusal şantaja başvurulması, münasebetin vadesinin dolduğunun da en değerli işaretlerinden biridir. Çünkü kişinin zafiyetlerini kullanarak onu muhakkak şeylere zorlamak, bağlantının aslında toksik bir hal aldığını gösteriyor. Bilhassa romantik bağlantılarda bu türlü bir bağlantının sürdürülebilmesi pek mümkün olmuyor.
İlişkilerimizde duygusal şantaja maruz kaldığımızı anlamanın birçok sistemi var.
Fiziksel şantajda tehdit ögesi çok daha açıktır. 'Bana şu kadar para vermezsen özel bilgilerini herkesle paylaşırım' üzere telaffuzlara maruz kalıyorsanız, şantaja uğradığınız çok açıktır. Tıpkı vakitte bu bir kabahat ögesidir.
Duygusal şantajda ise manipülatif davranan taraf, mağduru baskı altına almak ve istediğini yaptırmak için birçok farklı yol kullanıyor olabilir.
Eğer talep tehditle birlikte sunuluyorsa duygusal şantaja maruz bırakılıyor olabilirsiniz: Onunla bir daha görüşürsen senden ayrılırım!
Duygusal şantaja maruz kaldığınızı anlamanın en net yolu, karşı tarafın talebini nasıl ilettiğine bakmaktır. Şayet gelen talep çok net ise ve tehdit ile birlikte sunuluyorsa, duygusal şantaja maruz bırakılıyor olabilirsiniz.
'…. yapmazsan sonuçlarına katlanırsın.' ya da '…. yapmazsan bu ilgiyi bitiren taraf aslında sen olacaksın.' üzere telaffuzlar, manipülatif davranan bireylerin sıklıkla başvurduğu metotlar ortasında.
İstediğini alana dek karşı tarafı görmezden gelmek, küçümsemek, ilgisiz davranmak vb. haller, duygusal şantaj işaretleri ortasında.
Karşı tarafın üzerinde baskı kurmak ve suçluluk/yalnızlık hissi oluşturmak için yapılan tüm davranışlar, duygusal şantajın işaretleri olabilir. Manipülatif davranan taraf, istediğini elde edene kadar karşı tarafı bunaltmaktan çekinmez.
Haksız bir sebeple bireye kendini hatalı hissettirmek, şantajcının en sık başvurduğu formül.
Psikolojik baskı kurmanın maalesef bir limiti yok. Manipülatif davranan bireyler, istediklerini elde edene kadar her türlü duygusal prosedüre başvurabiliyor. Sıklıkla kullanan cümlelere örnek vermek gerekirse;
– ….ileride çocuklarına hesabını sen verirsin.
– … yapmazsan bana yaptıklarını çocuklara/ailene söylerim.
– …. ailenin vebalini de alacaksın.
– …. arkadaşlarının sana ne gözle bakacağının farkında mısın?
– …. sen bencil davrandığın için bunlar başımıza geliyor.
Kendine ziyan vermekle tehdit etmek, duygusal şantajın en uç örneği olabilir.
Kendine ziyan vermek ya da ziyan vermekle tehdit etmek, manipülasyon yapan bireylerin sıklıkla başvurduğu yollardan biri. Bir işi sabote etmekle tehdit etmek de birebir kapıya çıkıyor. Örneğin, 'Şuraya taşınmazsak konutu yok değerine satarım.'
Abartılı bir formda boş özürler dilemek de benzeri bir tesire sahip.
İronik bir üslupla; 'geleceğimizi düşündüğüm için özür dilerim.', 'Senin güzelliğini istemek benim hatam.' üzere boş özürler dilemek, karşı tarafa baskı kurmak için sıklıkla kullanılan bir sistem.
Başkalarını da mevzuya dahil edip cephe oluşturarak baskı yaratmak.
Duygusal şantaj uygulayan şahıslar, mağdur olduklarını etrafınıza duyurup baskı oluşturmaktan hoşlanırlar. Bu sayede etrafınızdaki insanları da örgütleyerek takviye toplarlar ve istediklerini elde etmeye daha da yaklaşırlar.
Başkalarıyla kıyaslayarak ezmeye çalışmak ve baskı altına almak.
Görece daha uzak insanların bile daha anlayışlı/yardımsever davrandığını göstererek baskı yaratmak, duygusal şantaj uygulayan tarafın en çok başvurduğu usullerden biri. Borç istenilen yakın arkadaşa, daha uzak arkadaşlardan bile daha büyük dayanak gördüğünü söylemek buna örnek sayılabilir.
Değer verdiğiniz şeylerden yoksun bırakmakla tehdit etmek.
Örneğin, yıllardır birlikte büyüttüğünüz, duygusal bağ kurduğunuz köpeği bir daha görmemekle tehdit edilebilirsiniz. Periyot dönem bu üzere uyuşmazlıklar mahkemeye de taşınıyor. Kişiyi sevdiği şahıslardan, arkadaş kümesinden ya da evcil hayvan dostlarımızdan yoksun bırakmakla tehdit etmek, en acımasız duygusal şantaj cinslerinden biri.
Sıradan bir tartışma ile duygusal şantaj ortasındaki farkı ayırt etmek her vakit kolay olmayabiliyor. Duygusal şantaj uygulayan tarafın bu hareketleri arka niyetle yaptığını söylemek her vakit gerçek olmayabilir. Kaybetme korkusu üzere nedenlerle bu hareketlere bilinçsizce başvuruluyor olabilir. İkili bağlantıda bunlara emsal problemler yaşadığınızı düşünüyorsanız, uzmanların dayanağına başvurmanız sağlıklı olacaktır.
Bu başlıklar da ilginizi çekebilir;
