Taze meyve ve sebzeleriyle yaz sona erdi ve konutlarda kışlık yiyecek hazırlıkları başladı. Yazın taze olarak satın alınan domates, turşu ve salamura üretiminde kullanılan sebzeler ile marmelat ve reçel imalinde kullanılan meyvelerin yanı sıra besleyici pahası çok yüksek olan tarhana, kış ayları için yapılan hazırlıkların başında geliyor.
Uzmanlar bu yiyeceklerin, uygun şartlarda hazırlanmadığı ve saklanmadığı durumlarda besin zehirlenmelerinden vefata kadar uzanabilen sonuçlara neden olabileceğine dikkat çekiyor.
Mikrobiyolog Dr. İpek Ada Alver, kışlık yiyeceklerin hazırlanması ve saklanması konusunda ihtar ve tavsiyelerde bulundu.
“PLASTİK KAPLAR KULLANMAYIN”
Yazın sonuna gerçek hazırlanıp saklanan kışlık yiyecekleri hazırlarken öncelikle plastik kap kullanılmaması gerektiğini vurgulayan Alver, “Plastik mutfak gereçleri, üzerinde en çok bakteri tutan ve üreten bir yapıdadır. Yiyecek üzerindeki asiditeyi arttırdığı ve kanserojen hususların ortaya çıkmasına neden olduğu için besinlerin besin kıymetinin düşmesine, besin zehirlenmesine ve mide ve barsak kanserine neden olabilmektedir. Bu nedenle kışlık yiyecek hazırlıklarında kesinlikle cam kapların tüketilmesi gerekmektedir” ikazını yaptı.
“KONSERVELERDEKİ ÖLÜMCÜL ZEHİR: BOTULİNUM TOKSİNİ”
Kışlık yiyecek hazırlıklarının en başında konserve besinler geldiğini lakin konservelerin yüksek ısıl süreç görmeden ya da uygun olmayan şartlarda hazırlandığında beyin ve hudut hasarlarına, felce, hatta mevte bile neden olabildiğini belirten Alver şunları kaydetti:
“Konservelik besinler uygun şartlarda hazırlanmadığı takdirde sporlu, ısıya ve çevresel şartlara sağlam bir patojen bakteri tipi olan Clostridium botulinum süratle çoğalmaya başlar. Bu bakteriyle enfekte olmuş gıdayı tüketenlerde 18-36 saat içerisinde halsizlik, baş dönmesi, ağız kuruluğu, tansiyon düşüklüğü, ciltte renk değişiklikleri ve ağrılı şişmeler, terleme, karın ağrısı, bulantı ve kusma şikayetleriyle birlikte ilerleyen durumlarda bulanık görme ve çift görme, tüm beden ile birlikte teneffüs kaslarını da felce uğratmasıyla konuşma, yutkunma ve nefes alıp vermede zorluklar görülebilir. Bununla birlikte tüm bedeni etkileyen felç süreci sonrası durum kişinin vefatı ile de sonuçlanabilmektedir.”
Normalde toksinlerin 80 °C’de 10-30 dakika, 100 °C’de 10 dakika kaynatıldığında etkisiz hale getirilebilmesine rağmen Botulinum toksininin ısıya sağlam sporlar geliştirdiğini ve fakat 116 °C’de yok edilebildiğini belirten Alver, uygun olmayan şartlarda hazırlanan ve saklanan besinlerde bu toksinin faaliyete geçip ölümcül hale gelebildiğini ve konserve kışlık yiyeceklerin basınçlı kap ya da tencerelerde hazırlanması gerektiğini vurguladı.
KIŞLIK YİYECEK HAZIRLIĞI İÇİN İHTARLAR VE ÖNERİLER
Alver, pandemi yaşanan bu devirde sıhhat çalışanının ağır çalışma şartlarını rahatlatmak ve tedavi gören hasta sayısını azaltmanın değerli bir sorumluluk olduğu vurgusunu yaparak herkesi besin zehirlenmeleri konusunda dikkatli davranmaya çağırdı.
Dr. İpek Ada Alver, kışlık yiyeceklerin besin bedellerinin kaybolmaması ve besin zehirlenmelerinin önüne geçmek için kimi teklif ve tavsiyelerde bulundu:
- Aldığınız yiyeceklerin ezilmiş, çürük ve küflü olmamasına dikkat edin.
- Hazırlayacağınız yiyecekleri yıkayıp kurulayın.
- Konserve için plastik yerine cam saklama kavanozlarını kullanın. Cam kavanozlarınızı güzelce yıkayıp, kuruladıktan sonra, kavanozun ağzını alevden geçirin ve kavanoz kapağının ezik, ağzı kapanmayacak halde yamuk ya da kapakta paslanma ya da küflenme olup olmadığını denetim edin. Kapakları her konserve üretiminde yenileyin.
- Konserve olarak tüketilecek besinlerin en az 100 °C’de 10 dakika, yüksek asidik içeriğe sahip besinlerin ise en az 20 dakika ısıl sürece maruz kalmasına itina gösterilmesi gerekmesine karşın sporların üreme ihtimaline rağmen mümkünse 116 °C’de 20 dakikada süreç görecek formda basınçlı tencereler ya da kaplar kullanın.
- Dondurularak saklanacak besinleri besin pahasını kaybetmemesi ve mikroorganizmaların ürememesi için kaynamış suya atıp 1-2 dakika bekletip çıkartın.
- Kış zerzevat meyvelerini saklamak için kaynar ya da sıcakken direkt derin dondurucuya atmayın.
- Kurutarak tüketilecek meyve sebzeler fazla güneş ışığına maruz kaldığında B ve C vitaminleri ile yüksek oranda nem içeriklerini kaybedebildiğinden serin, kuru ve gölge bir ortamda üzerine pak bir bez kapatarak kurutmaya itina gösterin.
- Kışlık yiyecekleri saklayacağınız kavanozun ağzının sıkıca kapandığından emin olun. Turşu ve salamuraları uygun nem ve sıcaklık ile serin, kuru ve ışık almayacak bir ortamda saklayın, fermantasyonu ve aromayı sağlamak için uygun oranda sirke, tuz ve baharat karışımı ekleyin.
- Gerek konutta yapılan gerekse hazır olarak alınan ve kapağı bombeleşen, makus tat ve aroma olan, açtığınızda üzerinde beyaz tortu halinde küflenme olan ve asit sesi çıkartan eserleri kullanmayın. Tüketeceğiniz kadar eseri çıkartarak her seferinde kavanozun ağzını açmamaya itina gösterin.
- Uzun müddet saklayacağınız eserleri -20 °C’de koruma edin ve sonrasında eserleri buzu çözülmeden direkt kaynar suya atarak bekletmeden tüketin.
- Kışlık yiyecekler ekseriyetle tuzlama, şekerleme, baharatlama ile de koruma edilebildiğinden yüksek tuz ya da karbonhidrat içeriğinden ötürü kalp, böbrek ve karaciğer yetmezliği olan hastalar ile, hipertansif, hiperglisemik ve safra kesesi rahatsızlıkları olan bireyler az ölçüde tüketmeli.
