Siber yani sanal zorbalık; irtibat araçları vasıtasıyla şahıslara ziyan vermek için yazı, fotoğraf, ses ya da imaj üzere içerikleri kasti olarak paylaşma emeliyle yapılan aksiyondur. Bir davranışın siber zorbalık olması için iki değerli öge bulunmaktadır. Öncelikle kişinin ziyan verme şuurunda ve farkındalığında olması gerekmektedir, öbür öge ise yapılan zorbalığın devamlılık arz etmesidir.
Siber zorbalık her yaşta görülebilen kişinin ruhsal, toplumsal ve akademik hayatını zahmete sokan bir durumdur. Çocuklar ve gençler siber zorbalıktan daha çok etkilenmektedir. 11-17 yaş aralığındaki gençlere yapılan bir araştırmaya nazaran; siber zorbalık en çok 12-14 yaş aralığında görülmektedir.
SİBER ZORBALIK NE BİÇİMDE KARŞIMIZA ÇIKMAKTADIR?
Siber zorbalık; kişinin, karşı tarafa ziyan vermek hedefiyle yaptığı her türlü aksiyon formunda ortaya çıkabilir. E-mail atmak, bildiri atmak, cep telefonuyla daima aramak üzere yalnızca kişiyi maksat alan içerikler olabileceği üzere, web sayfalarında, toplumsal medya platformlarında herkesin görebileceği halde kişiyi amaç alan ve kişi için rahatsızlık verici davranışlar formunda de görülebilmektedir.
Siber zorbalık ekseriyetle; online platformlarda hengame etmek, karşı tarafa ziyan verici aksiyonlarda bulunmak, kişiyi aşağılayıcı, küçük düşürücü hakaretlerde bulunmak, direkt ya da dolaylı tehdit etmek yahut gözünü korkutucu iletiler vermek, gerçekliği olmayan iftiralar atmak, kişi için kıymetli, kapalı bir fotoğraf, ses ya da görüntüyü herkesin göreceği biçimde ifşa etmek, kişiyi taklit ederek uydurma hesaplar açma, ortamdan dışlama, sanal tacizde bulunma ya da cinsel içerikli tacizler halinde görülebilmektedir.
SİBER ZORBALIĞIN NEDENLERİ NELERDİR?
Kişinin; bir hareketin sonucunun ziyan verici olduğunu bildiği halde, bu aksiyonu yapmaya devam etmesinin gerisinde bir çok etken bulunmaktadır.
• En kıymetli eksiklik; empati kuramama, yapılan davranışın karşı tarafı incilteceğini düşünememe, sonuçlarını kestirememe durumu yatmaktadır. Yüzyüze yapılmayan bir aksiyon sonucunda kişi; karşısındaki kişinin ne kadar üzüleceğini ve incineceğini farkedememektedir.
• Aile içi irtibatın kopuk olduğu kişiler
• Antisosyal davranış eğilimleri bulunan kişiler
• Arkadaşlar ortasında tanınan olma, kendini kanıtlama eforu bulunan kişiler
• Saldırganca davranmaktan haz almaktan hoşlanan kişiler
• Kendisine berbat davranan şahıslardan sanal ortamda intikam alma isteği olan kişiler
• Saldırganlık düşlemini sanal ortamda davranışa dökme gayreti bulunan bireyler, siber zorbalığa neden olan etkenler olabilmektedir.
Ayrıca; internet üzerinden süratli ve kolay ulaşım sağlanması, internet ortamında paylaşılan bir bilginin öteki şahıslar ortasında süratli bir formda yayılması, teknolojik aygıtlar sayesinde yayımlanan içeriğin kopyalanma ve uzun yıllar saklanabilmesi de etkenler ortasındadır. Bütün bunların yanı sıra, tahminen de en değerlisi internet ortamında şahısların kimliklerini çok rahat bir biçimde gizleyebilmeleri kişinin gerçek hayatında yapmayacağı şeyleri çok rahat yapmasına imkan tanımaktadır.
SİBER ZORBALIĞA MARUZ KALMANIN RUHSAL ETKİLERİ
Yapılan çalışmalar gösteriyor ki siber zorbalığa maruz kalan bireylerde; hüsran, kızgınlık ve hüzünlü olma duygusu ağır olarak görülmektedir. Uzun süren siber zorbalık durumunda kişinin; öz saygısında düşüş, kendisi hakkında değerli olan bilgilerin öğrenilmesi ve yayılmasından ötürü utanç yaşama, kendini bedelsiz hissetme, depresyon belirtileri görülmekle bir arada; zorba kişinin kimliğini kolaylıkla saklayabilmesi ve kişinin kim olduğunun bilinmemesinden ötürü mağdur olan bireyde ağır gerilim yaşama, etrafındaki herkesten şüphelenme, güvensizlik sorunları, paranoid semptomlar, arkadaşlık bağlantısı kurmada zahmet çekme, intihar niyeti ya da eylemleri görülebilmektedir.
EBEVEYNLERE DÜŞEN VAZİFELER NELERDİR?
Genellikle zorbalığa maruz kalan gençler bu durumu paylaşmaktan çekinirler, aile içi bağlantının uygun olması, çocuğun yaşadığı kahırları paylaşabilmesine imkan tanır. Bu yüzden gerekli inancın sağlanması yaşadığı rastgele bir sorunda ya da siber zorbalığa maruz kalındığında ailesi ile paylaşabilmesi ismine kıymetlidir.
Bu durumu paylaşan çocuğunuza kendi kusuru olmadığını bilmesine takviye olun.
Zorbalığı engelleyin.
Sosyal medya şifrelerinin inançlı olmasını sağlayın, kimlik bilgilerinin sanal ortamda paylaşılmaması hakkında çocuğunuzu bilgilendirin. Tanımadığı şahıslardan gelen davetleri kabul etmeme, zımnilik ve güvenlik ayarları konusunda bilgilendirip dayanak olun.
Yaşanan süreç ile ilgili gerekli ruhsal takviyesi almaktan çekinmeyin.
Peki madalyonun öbür ucu yani zorbalığı yapan bir çocuğun ebeveyni iseniz.
Yapılan hareketin beşerler üzerinde oluşabilecek ruhsal tesirleri hakkında konuşun.
Niyeti makûs olmasa dahi “şakalaşmak ve alay etmek” gayesiyle yapıldığından bahsetse bile; bu durumun kendisi için eğlenceli gözükmesinin yanı sıra karşı tarafın neler yaşayabileceğine dair empati kurmasına takviye olun.
Okul, rehberlik servisi ile işbirliği içinde olun
Yaşanan sürecin ruhsal boyutunun ayrıntılı ele alınması için psikoterapi takviyesi almaktan kaçınmayınız.
